دولت‌شهر چیست؟/ سنگاپور ؛ نمونه تمام عیار
تاریخ انتشار: ۲۶ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۴۵۳۷۲
عصر ایران - دولت‌شهر (City-state) شکلی از جامعۀ سیاسی است که قلمروی آن یک "شهر" است. این شکل در دوران کلاسیک تمدن یونان پدید آمد و نام باستانی آن "پولیس" بود. قلمروی پولیس آن قدر محدود بود که تقریبا همۀ شهروندان یکدیگر را می‌شناختند.
وسعت کم دولت‌شهرها زمینۀ شکل‌گیری "دموکراسی مستقیم" را در آن‌ها فراهم می‌کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در باب منشأ دولت‌شهرها نظرها ناهمگون است. برخی از مورخان گفته‌اند نظام‌های قبیله‌ای آغازین، حدود 1000 سال قبل از میلاد مسیح، در یک دورۀ از هم گسیختگی، در شبه جزیرۀ یونان، جزیره‌های و غرب آسیای صغیر مستقر شدند و هستۀ دولت‌شهرها را بوجود آوردند.
با رشد بازرگانی و افزایش جمعیت در آن‌ها، گروه‌هایی از مردم این دولت‌شهرها به خارج کوچ کردند و دولت‌شهرهایی تازه در کرانه‌های مدیترانه و دریای سیاه ایجاد کردند. این کوچ تاریخی حدود 750 تا 550 سال قبل از میلاد مسیح رقم خورد.
در دوران رونق "پولیس"های یونانی، هر شهر یک دولت یا یک جمهوریت بود که از مردمانی که درون یک شهربند (حصار) زندگی می‌کردند، تشکیل می‌شد. این صورت از نظم سیاسی در شهرهای قرون وسطایی ایتالیا نگاهداشته و بازآفریده شد.
هزاران دولت‌شهری که در این سده‌ها بوجود آمدند، هر یک شیوۀ حکومت زندگی خود را، از پادشاهی گرفته تا کمونیسم، داشتند و اصول اساسی زندگی سیاسی آن‌ها را فیلسوفانشان تئوریزه می‌کردند.
این دولت‌شهرها پایۀ تمدن یونانی-رومی و تمدن جدید غربی را گذاشتند و اصول جامعۀ سیاسی و شهروندی و همچنین بینش‌های عقلی و فلسفیِ تمدن جدید در آن‌ها تدریجا شکل گرفت. مراد از بینش‌های عقلی و فلسفی، بینش‌های سکولاری است که فارغ از ایمان و شریعت، اصول زندگی سیاسی و اجتماعی بشر را ترسیم می‌کردند.
مهم‌ترین دولت‌شهری که در تاریخ تمدن بشر، از بسیاری جهات، نقشی بزرگ داشته، دولت‌شهر آتن در یونان باستان است.
قانونگذاری در این دولت‌شهرها، چه دموکراتیک چه غیردموکراتیک، به شکلی کاملا سکولار صورت می‌گرفت. یعنی "قانون" عبارت بود از مقرراتی که "انسان" وضع کرده و در نتیجه قابلیت تغییرپذیری بالاتری داشت.
در دوران شکوفایی این دولت‌شهرها، بویژه در آتن، امپراتوری هخامنشیان در ایران شکل گرفته بود و "قانون" تقریبا چیزی به غیر از "حکم پادشاه" نبود و حکم پادشاه هم "حکم خدا" محسوب می‌شد.
تفاوت بنیادیِ قانون در آتن و ایران، در طول تاریخ تداوم یافت. اگرچه در غرب، ظهور مسیحیت موجب شد حدود هزار سال، قانون حکم خدا قلمداد شود، ولی پس از دوران رنسانس و سر بر آوردن دولت‌شهرهای سکولار جدید و نیز پادشاهی‌هایی که از "امپراتوری مسیحی" جدا شده بودند، قانون مجددا فرآورده یا موضوعه یا برساخته‌ای انسانی قلمداد شد و ماهیتی سکولار پیدا کرد.
در جهان کنونی، سنگاپور یک دولت‌شهر تمام‌عیار و یکی از موفق‌ترین دولت‌شهرها در سراسر کرۀ زمین است. اگرچه هنگ‌کنگ را هم دولت‌شهر می‌نامند، ولی هنگ‌کنگ نهایتا بخشی از جمهوری خلق چین است. در واقع سنگاپور رسما یک دولت‌شهر است ولی هنگ‌کنگ عملا یک دولت‌شهر است. یعنی هنگ‌کنگ یک دولت به معنای کامل کلمه نیست.
واژۀ دولت‌شهر را در زبان فارسی کشور-شهر هم ترجمه کرده‌اند. مراد از دولت و کشور در اینجا، یک واحد سیاسی کاملا مستقل است. سنگاپور به این معنا یک دولت یا کشور است، ولی هنگ‌کنگ از آنجا که نسبتا مستقل است، یک دولت یا کشور به معنای دقیق کلمه نیست.
سنگاپور
با این حال باید افزود که دولت‌شهرهای یونان قدیم یا اروپای دوران رنسانس، در قیاس با دولت‌شهرهایی نظیر سنگاپور و هنگ‌کنگ، بسیار کوچک و کم‌جمعیت بودند. بنابراین برقراری دموکراسی مستقیم در آن‌ها ممکن بود ولی چنین چیزی در سنگاپور و هنگ‌کنگ که حدود 6 تا 7 میلیون نفر جمعیت دارند، ناممکن است.
موناکو و واتیکان هم در واقع دو دولت‌شهر در جهان کنونی‌اند که در کشورهای فرانسه و ایتالیا قرار دارند. جمعیت اندک دولت‌شهرها یکی از پایه‌های رفاه عمومی در آن‌هاست؛ بویژه اگر مجاور دریا باشند. معمولا جزیره‌ها مستعد تبدیل شدن به دولت‌شهر بوده‌اند. چه در جهان قدیم چه در جهان جدید.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: معمار توسعۀ سنگاپور چگونه می‌اندیشید؟
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: دولت شهر یونان دولت شهرها یک دولت هنگ کنگ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۴۵۳۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تهران آنقدر بزرگ شد که قرار است ۳ تا شود | کدام شهرها مرکز می‌شوند؟
نماینده مردم ورامین، قرچک و پیشوا گفت: استان شدن ورامین از موافقت با طرح تا اجرا در دولت سیزدهم کلید خورد و با توجه به پیشینه تمدنی ورامین نسبت به سایر مناطق، به عنوان مرکز استان تهران شرقی معرفی شده و دولت نیز در حال نهایی کردن آن است.
به گزارش تسنیم، حسین نوش‌آبادی با اشاره به موضوع تشکیل استان تهران شرقی گفت: حوزه انتخابیه ورامین، قرچک و پیشوا یکی از حوزه‌های پرجمعیت و از لحاظ جغرافیایی وسیع است که از نظر فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و صنعتی نیازمند ساختار جدید و تقسیمات جدید کشوری است.
وی افزود: به دلیل وجود جمعیتی بیش از ۹۰۰ هزار نفر در شهرستان‌های ورامین، قرچک و پیشوا و نیز جمعیت شهرستان پاکدشت، بیش از ۱ میلیون نفر جمعیت در جنوب شرقی استان تهران سکونت دارند که تأسیس استانداری را ضروری کرده است.
نماینده مردم ورامین، قرچک و پیشوا گفت: در سفر رئیس‌جمهور به دیار ۱۵ خرداد، بحث استان شدن ورامین قطعی شده، البته استان شدن ورامین از پیش مطرح شده بود و پیگیری این موضوع در این دوره از دولت انجام شده است.
نوش‌آبادی تصریح کرد: استان شدن ورامین و موافقت با طرح، اجرا و در دستور کار قرار گرفتن این پروژه در دولت سیزدهم انجام خورده است.
وی ادامه داد: بر اساس پیگیری‌ها و رایزنی‌های فراوانی که با رئیس‌جمهور انجام شده، استان تهران به ۳ استان تهران مرکزی، تهران غربی به مرکزیت شهریار و استان تهران شرقی به مرکزیت ورامین تقسیم می‌شود.
نماینده مردم ورامین، قرچک و پیشوا تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌های ورامین و نیز پیشینه تمدنی و تاریخی، این منطقه نسبت به سایر مناطق، ارجحیت دارد و به عنوان مرکز استان تهران شرقی معرفی شده و دولت نیز در حال نهایی کردن آن است که در نهایت به عنوان لایحه به مجلس آینده ارائه شده و استان شدن ورامین در دستور کار قرار می‌گیرد.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت